Wrocławska sztuka w USA/ „Obecnie spada się poziomo”

„Obecnie spada się poziomo” to tytuł trzydniowego festiwalu w Midway Atist Studios w Bostonie w dniach 13.09-15.09.2024, na zaproszenie tamtejszego kuratora Milana Kohouta.

Wrocławskimi kuratorami wydarzenia są prof. Anna Markowska z UW i dr hab. Tomasz Opania z wrocławskiej ASP. Na festiwal składać się będą prezentacje video performance, dokumentacje i performance na żywo, interwencje w przestrzeni publicznej oraz obiekty sztuki, odnoszące się do zawartego w tytule przesłania. Organizatorami wydarzenia są: ASP we Wrocławiu oraz Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu - Instytucja Kultury Samorządu Województwa. Wystawę dofinansowano z budżetu ASP we Wrocławiu oraz Samorządu Województwa Dolnośląskiego.

„Obecnie spada się poziomo”.
Projekt wystawy w Midway Artist Studios w Bostonie
Kuratorzy: Anna Markowska, Tomasz Opania, Milan Kohout – Midway Gallery

Obecnie spada się poziomo to nazwa wystawy w Midway Gallery w Bostonie, przewidzianej na wrzesień 2023 roku. Wystawa prezentuje twórczość  wrocławskich osób artystycznych, związanych z miejscową Akademią Sztuk Pięknych. Grupa miała już  możliwość wzajemnej współpracy, dzielenia się swoją wiedzą i doświadczeniami. Duża różnorodność osób uczestniczących  (są zarówno na początku artystycznej  drogi, jak z dużą rozpoznawalnością i autorytetem) gwarantuje poruszanie różnych strun indywidualnej wrażliwości odbiorców. Całość oparta jest  na wierze, że sztuka może być  językiem  wspólnym, paradoksalnie dlatego, że nikt nie mówi nim płynnie; że wszyscy uczą się od siebie, czerpiąc z tego i  radość, i nadzieję. Wiara w sprawczość sztuki jest  też przesłaniem wrocławskiego pokazu.

Galeria Midway połączona jest z pracowniami artystycznymi w bostońskiej dzielnicy Fort Point i dedykowana jest przede wszystkim lokalnej społeczności. Celem wystawy z Wrocławia jest wpisanie się w te ramy, zaproszenie na pokaz i dyskusję  lokalnych mieszkańców, o zróżnicowanym gender, pochodzeniu narodowym, klasowym i rasowym. Taki cel pozwoli na konfrontację, wzajemną wymianę myśli i naukę, wytyczenie przestrzeni wspólnej. Zamierzeniem  jest  bowiem  próba tworzenia  globalnej  i horyzontalnej historii sztuki. Ta koncepcja oparta jest na intensyfikacji  relacji międzynarodowych, wychodzących  poza ramy dominujących ośrodków i instytucji, w oparciu o site-specifictiy. Galeria i Pracownie Midway to oddolna inicjatywa, która aktualnie  jest  jedynym miejscem w dzielnicy dedykowanym osobom artystycznym, jakie ostało się po deweloperskim boomie ostatnich lat. To sytuacja otwierająca dyskusję o szacunku do pracy, co jest z pewnością ważną kwestią jaka może połączyć w powernisażowej dyskusji osoby z Polski i ze Stanów Zjednoczonych. Jest nią także sytuacja egzystencjalna, zagrożenie wojną, bezrobociem, troska o otoczenie i poczucie odpowiedzialności za budowanie  przyszłości.

Tytuł wystawy odnosi się do poematu Spadanie (1968) najsłynniejszego poety Wrocławia, Tadeusza Różewicza. Był  inspiracją m.in.  do obrosłej lokalną legendą  akcji Ciągłe spadanie Zbigniewa Makarewicza (dziś emerytowanego profesora ASP we Wrocławiu). Akcja ta – coś między  happeningiem, a labiryntową instalacją  dźwiękowo-świetlną – zrealizowana  została także w  pamiętnym roku 1968, czasie dramatycznych wydarzeń i  strajków. To jednak nie tylko nowatorska forma dzieła, ale również  jego polityczna wymowa stała się powodem  cenzury i zamknięcia wystawy  przed zaplanowanym czasem. O toposie spadania w wielu wierszach  Różewicza pisano wielokrotnie. Poziome spadanie to opowieść o zagrożeniach i przyjemnościach, zgodnie z wieloznacznością poziomego spadania – w stronę śmierci (trumny)  i w stronę miłości („łóżka”). Poziomość odnosi się także do horyzontalnych relacji, spłaszczenia hierarchii jakie wytyczają przesądy dotyczące dychotomicznego myślenia (m.in. prowincja/centrum, sztuka wysoka i niska).

Różewiczowskie, wieloaspektowe egzystencjalno-etyczno-polityczne spadanie, wyrażone wyrafinowaną formą poetycką,  pojawia się w wielu jego wierszach. Opowiada o życiu i kondycji sztuki po apokalipsie wojny i na skraju dalszej katastrofy.  Współczesny wrocławski team tworzący wystawę Obecnie spada się poziomo odnosi się do imaginacyjnej siły tej poezji, mającej moc jednocześnie artystycznej inspiracji i etycznego zaangażowania. Co istotne,  poeta nie cofał się nawet przed eksponowaniem bezsilności sztuki, choć niezłomnie tworzył ją i w momentach rozpaczy, i radości.  U Różewicza gwiazdy spadają z rozchylonymi wargami, tak jakby ich jedynym pragnieniem przed zgaśnięciem była niemożliwa, nie przypisana im erotyczna rozkosz. Z kolei ciała kobiet spadają w ogień, kontrując chęć życia i miłosne rozpalenie beznadziejnością i tragizmem przypisanego im losu. Poecie nieobca jest też ironia, gdy podkreśla że forma spadającego wodospadu pozwala pogodzić się mu z rzeczywistością i określić możliwości i  formę jego poezji. Do wszystkich tych aspektów, bliskim ludziom pod  każdą szerokością geograficzną,  nawiązują osoby artystyczne z Wrocławia.

Osoby biorące udział w wystawie:

Maria Bitka, Marcin Derda, Milan Kochout, Jerzy Kosałka, Anna Markowska, Marcin Mierzicki, Tomasz Opania, Sam Stevens, Jarosław Słomski, Weronika Trojańska, Aleksandra Wałaszek, Krzysztof Wałaszek, Ewa Zarzycka/Jagoda Opania, Liliana Zeic