Solaris_manipulacje

Projekt „Solaris” będący propozycją z zakresu powolnej fotografii (slow photography), od powstania, tj. od 2000 r., zakłada manipulację obrazem oraz podważanie umowy społecznej w zakresie definiowania fotograficznego medium. Długie, antymigawkowe ujęcia trwające od kilku miesięcy do kilku lat w specyficzny sposób emancypują najważniejszy w fotografii temat, a mianowicie – światło, ujmowane w kategoriach obiektu.

Metoda solarigraficzna zakłada hybrydalność procesu łączącego zastosowanie analogowych materiałów światłoczułych, konwencjonalne aparaty i konstrukcje typu ready-made lub DIY, przetwarzanie zdjęć przy użyciu skanerów, cyfrową ale surową postprodukcję (ograniczoną do parametrów typu kadrowanie, kontrast, jasność) oraz dystrybucję zdjęć w przestrzeniach sztuki i net artu. Udostępnienie formuły projektu „Solaris” – wpierw na serwerze free.art, obecnie na wielu autorskich stronach WWW – popularyzuje ją wśród twórców wizualnych z całego świata, przekładając się na różnorodność solarnych rysunków. Na specyfikę zdjęć solarigraficznych wpływa wiele czynników, wśród których najważniejsze są: długie ekspozycje na światło (czas), usytuowanie geograficzne (położenie i klimat), przyjęte założenia konstrukcyjne (kamera), przyzwolenie społeczne dotyczące obecności kamer w przestrzeni publicznej (kultura/społeczeństwo).

Kilkumiesięczne ekspozycje papierowych negatywów ujawniają rysunki – nazywane drogą Słońca, śladami słonecznymi – zależne od ruchu planety Ziemi, mającej za „rysik” nasłoneczniony otwór kamery. Kiedy aparat ukierunkowany jest pod światło, a proces trwa co najmniej kilka tygodni, fotografia uwidacznia, jak Ziemia porusza obrazem, tworząc na nim cykliczne linie. W skrajnych warunkach naświetlenia odbywają się bezkamerowo, przy zastosowaniu solarigramów. Matryca przylega do realnego przedmiotu, natomiast obiektem obrazu nadal pozostaje światło.

Zdjęcia zmieniają się ze względu na usytuowanie geograficzne kamer. Inne zmienne tj. pory roku, długość dni, wilgotność, wpływają na materialność mechanizmów i stan negatywów. Silne naświetlenia niekiedy wprost wypalają rysunki, natomiast duża wilgotność nakłada osobne warstwy, dodając obrazom walorów materialnych przedmiotów.

Mechaniczną bazą solarigrafii są kamery otworkowe (#pinholecamera) będące współczesnymi, kreatywnymi modyfikacjami camera obscura. Ze względu na zastosowane materiały lub produkty do realizacji kamer, techniki solarigraficzne mają charakter recyklingowy, ale też symboliczny czy subwersywny, wyznaczają bowiem procesualne
ko-teksty (U. Eco) dla tworzonych obrazów.

W światowych metropoliach i dużych miastach przyzwolenie społeczne na obecność kamer monitorujących życie publiczne jest duże. Czym innym jednak jest przetwarzanie jednego obrazu przez wiele miesięcy lub lat za pomocą rzemieślniczych kamer. Niezidentyfikowane obiekty, puszki, pudełka, papiery fotograficzne pozostawiane w przestrzeniach publicznych, nierzadko są niszczone przez przechodniów. W ten sposób zdjęcia stają się świadectwami zgody lub jej braku na to, co odbiega od normy w przestrzeni publicznej. W innych przypadkach obrazy pokazują widoki z miejsc, gdzie zlokalizowane są pracownie artystów lub w których sztuka miesza się z prywatnością.

Michał Jakubowicz

Kuratorzy: Sławek Decyk, Michał Jakubowicz

Artyści: Basia Budniak, Sławomir Decyk, Tomek Dobiszewski, Michał Jakubowicz, Paweł Kula, Diego López Calvin, Miłosz Pobiedziński, Tarja Trygg, Tomasz Wendland, Ilan Wolff, Piotr Wołyński