Pełnia i pustka - materia odczuwania form architektonicznych

Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu

Wydział Architektury Wnętrz, Wzornictwa i Scenografii
mgr inż. arch. Aleksandra Ewa Przybyła
Temat: Pełnia i pustka - materia odczuwania form architektonicznych
Praca doktorska w dziedzinie sztuki, Dyscyplina sztuki plastyczne i konserwacja dzieł sztuki 
napisana pod kierunkiem dr hab. Dominika Sobolewska, prof. ASP

..

Odczuwanie przestrzeni, w której żyjemy bardzo istotnie wpływa na nasze życie, nawet jeśli odbiorca robi to nieświadomie. W niektórych przestrzeniach czujemy się dobrze, w innych źle, jedne wywołują w nas głębokie emocje, a innych prawie nie dostrzegamy. Człowiek przez całe życie uczy się doświadczać życie, poznaje nowe doznania, zaprzyjaźnia się z niektórymi przestrzeniami, a innych przez nagromadzenie negatywnych reakcji zaczyna unika. 

Architektura może wpływać na nasze samopoczucie, wzmacniać poczucie niepokoju, łagodzić stres czy wywoływać euforię. Analiza potrzeb użytkownika, nie tylko na poziomie funkcjonalnym, ale również zmysłowym, może usprawnić działanie architektury. W budynkach spędzamy większość naszego życia, dlatego tak ważne jest dostosowanie, dopasowanie tych przestrzeni do nas. Naprzeciw tym zagadnieniom wychodzi neurobiologia. Całe nasze ciało odpowiada na emocje, które czujemy. Odpowiedzialne za to są neurochemiczne zmiany, które występują w naszym mózgu. Neuroarchitektura, badanie reakcji ciała na obiekty znajdujące się w naszym zasięgu może sprawić, że lepiej zrozumiemy drogę projektową. 

Koegzystencja pełni i pustki jest jedną z podstawowych cech przestrzeni, która nas otacza. Bez pustki pełnia nie istnieje. Relacja pomiędzy tymi wartościami, ich natężenie i forma jaką obiera wpływa na to jak doświadczamy architekturę, jakie napięcia w nas wywołuje, czy pozwala nam się zrelaksować czy wręcz przeciwnie - przytłacza nas. Nieświadome korzystanie z tych właściwości może powodować zachwianie w percepcji odbiorcy i wprowadzić chaos przestrzenny. Skupiając się na aspekcie wewnętrznej rozgrywki pełni i pustki we wnętrzu architektonicznym należy przyjrzeć się kształtom, bryłom i ich konfiguracjom. Razem tworzą przestrzeń życiową i definiują architekturę. Elementy uregulowane, spójne, uporządkowane wydają się bardziej stabilne. Zazwyczaj symetrycznie odnoszą się od jednej lub więcej osi. Formy nieregularne to takie elementy, które między sobą nie mają spójności, są asymetryczne, zdynamizowane. Ta sama bryła w innej konfiguracji w przestrzeni może mieć inny odbiór przez użytkownika. 

Angażując cechy sensoryczne projektant może przeprowadzić użytkownika przez pewien scenariusz przestrzenny. Budynek doświadczamy wszystkimi zmysłami. Poszczególne warstwy architektury angażują inne zmysły. Przez wieki w praktyce architektonicznej twórcy skupiali się na aspekcie wizualnym. Sytuacja zaczęła się zmieniać wraz z rozwojem nowoczesnej architektury oraz wraz z postępem technologicznym w zakresie neurobiologii. Architekci w ostatnich latach zaczęli coraz częściej uwzględniać nie tylko percepcję wzrokową, ale także pozostałe zmysły: dźwięk, dotyk, węch, smak.