θέση
Wystawa ukazuje dwie perspektywy na miejsce/pozycję, w której znajduje się obserwator. Po pierwsze — jako przestrzeń wyobrażoną, po drugie — jako przestrzeń zapisaną w mapach.
Miejsce przybiera formę dziwnej pętli, ponieważ wnika głęboko w czas. Miejsce nie stoi spokojnie, lecz wygina się i wykręca. Miejsce jest zagnieceniem, którego nie da się wyprasować z powierzchni rzeczy. Czasami, kiedy jesteś już blisko celu, możesz poczuć pewną dezorientację. Może nawet powiększasz mapę Google, by upewnić się, że na pewno to tu, ponieważ to, co tutejsze, dalekie jest od tego, co całkowicie znane i poznawalne. Jest znajome, co oznacza również, że jest niesamowite (jak w niemieckim heimisch, gdzie to, co „swoiskie” i „ojczyste”, jest zarazem „intymne”, „nieznane” i „potworne”).*
Prace Marty Pogorzelec przedstawiają „miejsca bezpieczne” w wyobrażeniu artystki. Miejsca mające sprzyjać medytacji, kontemplacji, poczuciu zawieszenia w czasie i przestrzeni. Proste wnętrza z biegiem czasu zapełniają się szumem, milionem porozrzucanych, rozczłonkowanych fragmentów. Na pozór prosta kompozycja w perspektywie zbieżnej kryje w sobie kolejne pokoje, przejścia, korytarze, portale (do metaforycznej ucieczki?). Intencją artystki było dążenie do harmonii, ciszy, zapanowania nad chaosem – tym wewnętrznym i realnym. Wyeliminowanie wszelkich bodźców, mające sprzyjać koncentracji w celu osiągnięcia optymalnych możliwości umysłowych i kreacyjnych.
Prace Piotra Pająka są ideologicznym diagramem, rodzajem uproszczonej mapy lub rysunku technicznego, zawierającym tylko niezbędne znaki i symbole konieczne do oznaczania potrzebnych informacji.
Na mapie miejsca bezpieczne harmonijnie łączą się z przestrzeniami przeciwnymi, niebezpiecznymi, niepewnymi, chaotycznymi i nieznanymi.
Widoczna jest tylko część rzeczywistości. To, co jest przedstawione, zostało wybrane spośród ogromnej ilości rzeczywistych obiektów. Większość z nich pozostaje ukryta.
Dla autora niedopowiedzenia te są tak samo istotne jak to, co na mapie jest ukazane.
____
*Timothy Morton, Mroczna ekologia. Ku logice przyszłego współistnienia, Warszawa 2003, s. 27-28
Marta Pogorzelec, Piotr Pająk
Galeria Concrete, 09—30.04.2024
kuratorka Marta Kubiak
Zdjęcia: Michał Pietrzak
Wydarzenie towarzyszące 12. Triennale Grafiki Polskiej, Katowice 2024.
